Carbon Copy
Vladimir Milanović
31.5-18.6.2022.
Likovna galerija
INDIGO – COPY – PRINT
Prva asocijacija na pojam Carbon Copy bar što se mlađe generacije tiče, bila bi elektronska komunikacija i čuvena skraćenica, odnosno polje CC koje se koristi u elektronskoj pošti, koje doslovno označava kopiranje poruke i njeno slanje na više adresa. Ovaj termin je preuzet iz perioda kada su se ručno ili pomoću pisaćih mašina pravile kopije, tako što se između listova papira ubacivao specijalni, mastilom obojeni papir – indigo, odnosno na engleskom jeziku Carbon. On je putem mehaničkog otiska preslikavao poteze na prazan papir pa su tako u analognom vremenu ove kopije dobile naziv karbon kopije odnosno Carbon Copy.
Vladimir Milanović je preuzeo ovaj naziv, tačnije rečeno iskoristio je naziv postupka i tehnike koju duži vremenski period koristi u svojoj umetničkoj praksi i istraživanjima. Ta istraživanja su vezana za širok spektar problema i pitanja vezanih za pojam, korišćenje i razne aspekte savremene grafike, manuelnog ili digitalno odštampanog otiska – printa. Digitalno doba donelo je nove tehnologije, mogućnosti i upotrebe različitih alata za obradu i stvaranje novih slika proširujući i unapređujući izražajne mogućnosti vizuelnih predstava, pa se i samo polje grafike nepovratno izmenilo, proširujući pojam printa na svaku odštampanu stvar. Ipak, vraćajući se na same početke mehaničkog reprodukovanja slike, kada je grafika kao nova tehnologija označavala i radikalnu promenu „epohalne svesti“ uvodeći evropsku civilizaciju u modernost, Milanović nastoji da preispita duboke veze između tehnologije i čoveka, vraćajući se na njene početke. Oslanjajući se na prapočetke tehnike, koristeći jednostavni medij indiga, Vladimir u maniru starih majstora kopira različiti sadržaj i kao vid stilske vežbe ili treninga, ali i kao vid umetničkog postupka, svakodnevne prakse i ritualne radnje. Kopirajući dela velikih majstora, Milanović ih istovremeno proučava, preispituje i tumačeći ih pronalazi svoj izraz, teži da ih inkorporira u svoj svet i svoju epohu. Suštinski, on ponavlja upravo ono što su radili umetnici vekovima pre njega širom evropskih akademija, kada je grafika bila deo nastavnog alata i vrsta priručnika.
Specifičnost Milanovićevog dosadašnjeg umetničkog rada je bila kombinovanje elemenata i tehnika iz oba sveta, analognog i digitalnog, odnosno korišćenje indigo papira i softvera za obradu slike. Međutim, u najnovijoj seriji radova Vladimir koristi danas skoro u potpunosti zaboravljenu tehniku kopiranja pomoću indigo papira kako bi precrtavao i reprodukovao sadržaj. Indigo kao stara skoro zaboravljena tehnika kopiranja i precrtavanja sa originalnih predložaka bila je aktuelan i tražen postupak sve do pojave digitalnih tehnologija.
Vladimir kopira različiti vizuelni materijal, bilo da se radi o poznatim delim iz istorije umetnosti, sadržaju preuzetom sa interneta ili drugom najrazličitijem štampanom materijalu. On pomoću indigo papira kao vid umetničke prakse ali i istraživanja koje dosledno sprovodi već duži vremenski period, kopira određene delove slika ili čitave predstave. Rezultati tih i takvih kopiranja vidljivi su pored samog papira i na indigu, kao nekoj vrsti nosioca informacija i posrednika u ovom procesu. Korišćenjem jednog te istog indigo papira više puta, dobija se sadržaj koji se preklapa i koji postaje nova vizuelna tvorevina, realnost i datost za sebe. Bilo da se radi o izdvojenim predstavama ili o mnoštvu linija koje se haotično prepliću i ukrštaju, one kreiraju nove vizuelne predstave koje Vladimir sa indiga uvećava i štampa na papirima velikog formata. Ovako uvećani crteži urađeni u osnovnim konturama, poseduju specifična grafička svojstva sa ujednačenim linijama i potezima koji se dovode na ravan kaligrafije. Pored crteža umetnik izlaže i publici predstavlja i same indigo papire, kao svojevrsne artefakte. Oni se postavljaju u specijalno dizajniranim light box-ovima, osvetljavaju i dokumentuju ne samo postupak i način dolaska do određenih rešenja, već i kao gotovi umetnički proizvodi, objekti koji poseduju zavidna estetska svojstva. Ovaj gotovo arheološki materijal u Milanovićevim radovima dobija svoju umetničku samostalnost i svoju estetsku vrednost. Iako ne pripadaju završnom delu, listovi indiga svojim dubokim tonovima crne, sive i tamnoplave sa tragovima poteza olovke, ostaju ne samo kao dokazni materijal, već umetnički objekat za sebe. Za razliku od standardnih formata indigo listova, finalni radovi su velikih, često i monumentalne dimenzija.
Mnogo je fenomena i problemskih pitanja koji se mogu isčitati kroz ovakvu umetničku praksu i radove ovog umetnika. Jedan od njih je svakako i sam proces koji umetnik primenjuje. On svojim intrigantnim postupkom prevodi jedan medij u drugi, transponuje predstave i poigrava se sa njihovim likovnim svojstvima. Od klasične slike, preko crteža, osvetljavanja, digitalnog uvećanja pa do finalnog štampanja, umetnik prolazi ne samo kroz jedan složen tehnološki postupak koji je ujedno i istorija tehnike i medija, već i kroz proces prevođenja u kome se vizuelna informacija transformiše, dobija nova svojstva i na kraju postaje nešto sasvim novo.
Saša Janjić