Ciklus 145 GODINA SRPSKOG LEKARSKOG DRUŠTVA I ČASOPISA “SRPSKI ARHIV ZA CELOKUPNO LEKARSTVO”
U saradnji sa Sekcijom za istoriju medicine SLD

Petak, 1. 12. u 18.00

145 GODINA SLD-A I ČASOPISA

“SRPSKI ARHIV ZA CELOKUPNO LEKARSTVO”

Akademik Radoje Čolović, predsednik SLD-a

Petak, 8. 12. u 18.00

VELIKANI SRPSKE MEDICINE

(lekari članovi Društva srpske slovesnosti, Srpskog učenog društva,

Srpske kraljevske akademije i SANU)

Dr sc. Jelena Jovanović Simić, kustos Muzeja nauke i tehnike

Petak, 15. 12. u 18.00

LEKARI ZADUŽBINARI I ZADUŽBINARI SLD-A

Dr Zoran Vacić, predsednik Sekcije za istoriju medicine SLD-A

Mala sala Kolarčeve zadužbine – Ulaz slobodan

Akademik Radoje Čolović

145 godina Srpskog lekarskog društva i časopisa Srpski arhiv za celokupno lekarstvo

Prve ideje o osnivanju Srpskog lekarskog društva (SLD) pojavile su se 1858. u nepotpisanom članku u Srpskim novinama. Godine 1868. pitanje osnivanja SLD pokrenuli su dr Jovan Valenta i dr Aćim Medović, ali oni „zbog tadašnjih prilika nisu mogli uspeti“. U aprilu 1872. na osnivanju SLD najviše je radio dr Vladan Đorđević. „Prvi Prethodni sastanak“koji se uzima za dan osnivanja održan je 22. aprila 1872.godine. Prvi predsednik je bio dr Aćim Medović, potpredsednik dr Jovan Mašin a sekretar dr Vladan. Đorđević. Nakon dobijanja odobrenja za osnivanje SLD, definisani su ciljevi i napisan Ustav Društva i osnovan časopis Društva Srpski arhiv za celokupno lekarstvo. Na sastancima koji su upočetku držani jednom nedeljno prikazivani su interesantni i nejasni slučajevi iz prakse, razmatrane opšte zdravstvene prilike, saopštavane novine iz literature itd. Uz Srpski arhiv izdavana su paralelna izdanja, monografije, prevodi stranih knjiga, izkustva iz ratova i dr. Društvo je nekoliko puta dopunjavalo i menjalo Ustav odnosno statut Društva. Početkom 20. veka Društvo se zalagalo za osnivanje medicinskog fakulteta ali je bilo i protivnika. Posle Prvog svetskog rata u SLD je počelo osnivanje prvih specijalističkih sekcija (Stomatološke, dečije, ftiziološke, kožnovenerične) a do postepenog osnivanja velikog broja specijalističkih sekcija došlo je posle Drugog svetskog rata, kojih u SLD danas ima 69. Osnovani su i Društvo lekara Vojvodine i Društvo lekara Kosova i Metohije koji se imali znatnu samostalnost ali su ipak bili seo SLD. U mnogim gradovima i većim zdravstvenim ustanovama osnivane su Podružnice kojih sada ima 78 i koje uključuju sve članove na toj teritoriji odnosno ustanovi, bez obzira na specijalnost. Godine 1976. osnovana je Medicinska akademija SLD koja je kasnije preimenovana u Akademiju medicinskih nauka SLD. Muzej SLD osnovan je 1955. Sve vreme SLD je imalo svoju stručnu službu koja danas ima 19 zaposlenih. Sve lekarske funkcije u SLD su volonterke. Društvo se danas dominantno bavi Kontinuiranom medicinskom edukacijom (KME) lekara i stomatologa preko redovnih sastanaka, simpozijuma, naučnih skupova,tzv. „Nedelja“ i kongresa koje organizuju SLD i njegove sekcije. Godišnje SLD akrediju od 400-500 programa KME. Pored Srpskog arhiva za celokupno lekarstvo koji sada izlazi 6 puta godišnje (od pre 5 godina na engleskom jeziku), Stomatološkog glasnika DLV SLD izdaje Medicinski pregled, DL KiM izdaje Praxis medica a sekcije i podružnice redovno ili povremeno izdaju još 19 časopisa. SLD izdaje i brojne zbornike radova, znornike abstrakata, monografije i druge publikacije. Trenutno SLD ima preko 20000 članova, lekara i stomatologa.

Dr Jelena Jovanović Simić

Velikani srpske medicine

Društvo srpske slovesnosti, osnovano 1841. godine, bilo je prvo književno i naučno društvo u Kneževini Srbiji. Njegovi zadaci bili su „rasprostranjavanje nauka na srbskom jeziku, a poglavito u obrazovanju i usaveršenstvovanju jezika srbsko-narodnog“. Tokom aktivnog rada, koji je trajao više od dve decenije, Društvo je u svoje redove izabralo 215 redovnih, korespondentnih i počasnih članova – Srba i pripadnika većinom slovenskih naroda. Osamnaestorica od njih bili su doktori medicine. Kao i većina obrazovanih ljudi tog doba, oni su svojim interesovanjima i radom prevazilazili okvire sopstvene profesije i dali su nemernjiv doprinos razvoju prirodnih nauka (fizika, botanika, zoologija, geologija, geografija), društveno-humanističkih nauka (istorija, filozofija, etnografija, lingvistika), umetnosti i kulture uopšte u Srbiji. Poneki od njih bili su, međutim, i pioniri u oblasti medicine (medicinska terminologija, zdravstveno prosvećivanje i socijalna medicina).

Srpsko učeno društvo, koje je osnovano 1864. godine nakon suspenzije Društva srpske slovesnosti, u svojim redovima je imalo 24 doktora medicine. Društvo je položilo temelj razvitku medicinskih nauka u Srbiji. Doprinos Srpskog učenog društva razvoju medicinskih nauka u Srbiji ogleda se u tome što je ukazalo na potrebu i značaj sistematskog proučavanja zdravlja naroda, zatim što je u svom organu, Glasniku Srskog učenog društva, publikovalo prve medicinske radove na srpskom jeziku (Milan Jovanović. Obšta biostatistika s pogledom na statistiku života i zdravlja u Srbiji, 1866. i Vladan Đorđević, O limfoliptenju – De Lymphorrhoea, 1870) i što je podržalo osnivanje i rad Srpskog lekarskog društva (1872). Među četrnaestoricom osnivača Srpskog lekarskog društva šestorica su bili članovi Srpskog učenog društva – Vladan Đorđević, Aćim Medović, Jovan Valenta, Jovan Mašin, Josif Pančić i Sava Petrović. Iz njihovih redova izabrani su prvi predsednik Srpskog lekarskog društva – dr Aćim Medović; prvi potpredsednik – dr Jovan Mašin i prvi sekretar – dr Vladan Đorđević. Tokom prvih pet godina rada Srpsko lekarsko društvo uživalo je gostoprimstvo Srpskog učenog društva.

Dr Zoran Vacić

Lekari zadužbinari i zadužbinari Srpskog lekarskog društva

Zadužbinarstvo kod Srba ima viševekovnu tradiciju. Javlja se sa počecima srpske državnosti u vreme vladarske loze Nemanjića. Zadužbine su u srednjem veku osnivali ne samo naši vladari već i vlastelini i crkveni velikodostojnici. Po ustanovljenju moderne srpske države obnavlja se tradicija zadužbinarstva. U periodu razvijenog građanskog društva krajem 19. i početkom 20. veka zadužbinarstvo dostiže kod Srba svoj procvat.

Među znamenitim srpskim zadužbinarima (kapetan Miša Anastasijević, Nikola Čupić, Velimir Mihailo Teodorović, Nikola Spasić, Luka Ćelović – Trebinjac, Sima Andrejević – Igumanov…) nalaze se i lekari koji su osnivali zadužbine sa različitim ciljevima (prosvetni, naučni, zdravstveni). Takođe, lekari su osnivali i zadužbine koje su kao cilj imale unapređenje uslova rada Srpskog lekarskog društva (za izgradnju Doma Srpskog lekarskog društva) ili za pomoć udovicama i deci lekara koji su umrli tokom ratova vođenih krajem 19. i početkom 20. veka. Pored lekara, zadužbinari Srpskog lekarskog društva bili su i članovi porodica istaknutih lekara, koji su svojim zadužbinama želeli da sačuvaju ime srodnika od zaborava.

Predavanjem „Lekari zadužbinari, zadužbinari i zadužbine Srpskog lekarskog društva“ biće prezentiran život i rad lekara zadužbinara, osnivanje i rad njihovih zadužbina (dr Alekse Savića, dr Ivana Lazarevića, dr Jovana Jovanovića Kantakuzena, dr Nikole Velimirovića), lekara zadužbinara SLD (dr Vojislava M Subotića i dr Josifa Vidakovića), zadužbinara Savke M. Panić (Zadužbina dr Steve Milosavljevića, prvog srpskog načelnika saniteta), Katarine Ranimir (Fond Ilije i Katarine Ranimir, biv. zubnog lekara iz Beograda), Sofije Magazinović (Fond Sofije Magazinović i njenog sina Dimitrija Pejovića-Magazinovića – Otadžbini) i drugih.

Zahvaljujući zadužbinama Savke M. Panić, dr Vojislava M. Subotića, Katarine Ranimir i brojnih lekara koji su svoje legate namenili SLD za njegov rad, Srpsko lekarsko društvo je 1929. pristupilo izgradnji Doma Srpskog lekarskog društva. Zgradu je projektovao arh. Vladimir K. Paunović. Elaborat o rentabilnosti Doma (prihod od rente) uradio je inženjer Petar Putnik. Izgradnja Doma završena je 1932. godine. Dom Srpskog lekarskog društva nalazi se u ulici Kraljice Natalije 1-3.